Belasting betalen? Dat doen we niet graag. En zeker niet dubbel. Toch gebeurt dat regelmatig. Zeker ondernemers moeten opletten, zegt fiscaal adviseur Chris Dijkstra (Visser & Visser) die volgende maand op het onderwerp promoveert aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

In de afgelopen jaren bracht de Barnevelder in kaart hoe in Nederland inkomstenbelasting, schenk- en erfbelasting en overdrachtsbelasting gestapeld worden. Dat kan volgens Dijkstra doordat ons belastingstelsel is ontstaan als een lappendeken. Eerst was er de erfbelasting, vervolgens werd de overdrachtsbelasting geïntroduceerd en nog weer later ontstond de inkomstenbelasting. Deze belastingregelingen sluiten niet altijd goed op elkaar aan, waardoor de fiscus soms dubbel belasting heft.

De overheid heeft regelingen bedacht om cumulatie van belastingen, zoals het in jargon heet, te voorkomen. Maar uit Dijkstra’s onderzoek blijkt dat die regelingen soms noodverbanden zijn. Ze functioneren niet zoals het bedoeld is of zijn slechts gedeeltelijk van toepassing. ,,Het gevolg is dat je heel goed moet opletten hoe je je zaken fiscaal regelt. Afhankelijk van de keuzes die je maakt, word je 1, 2 of 3 keer getroffen door de fiscus.”

92 procent belasting

En dat is wat in de praktijk regelmatig gebeurt. Voorbeelden schudt de 47-jarige promovendus zo uit de mouw. Een ondernemer die kinderloos overleed, liet zijn zus een lijfrentepolis na. Die liet ze in één keer uitkeren waardoor inkomstenbelasting en schenkbelasting gestapeld werden: met een heffing van 92 procent was het kassa voor de fiscus.

Let op, is dan ook Dijkstra’s boodschap voor ondernemers, die relatief vaak vermogend zijn en meer nalaten. ,,Veel ondernemers die ik spreek denken dat ze het goed geregeld hebben. Als ze overlijden, keert de verzekering uit waardoor de hypotheek afgelost kan worden, en hun vrouw krijgt nog 50.000 euro per jaar of iets dergelijks. Maar wat vaak vergeten wordt, is dat de fiscus nog langskomt. Ja, er is een vrijstelling voor het nabestaandenpensioen. Maar door die vrijstelling ga je over andere bezittingen meer betalen. Lang niet iedere verzekeringsadviseur overziet dat hele fiscale spectrum, zeker niet bij complexe dossiers van ondernemers.”

Latent probleem

Ook bij bedrijfsopvolging komt vaak dubbele belastingheffing voor, vooral wanneer ondernemers hun bedrijf buiten de familiesfeer overdragen. ,,Veel lokale en regionale ondernemers stoppen dan de opbrengst in een bv en kopen daar vastgoed voor. Ze bouwen miljoenen op, maar als ze overlijden krijgen hun erfgenamen een flinke aanslag van zo’n 40%. Zie zo’n bedrag maar eens op te hoesten, want het zit vast in stenen. Dat is in deze regio een enorm latent probleem. Er tikken hier heel wat tijdbommetjes.”

Slechts in specifieke situaties kan de fiscaalvriendelijke bedrijfsopvolgingsregeling ook voor de vastgoed-bv worden toegepast, zegt Dijkstra. ,,Maar let op: dit vraagt om grondige voorbereiding.”

Ook als je vermogen in het buitenland hebt, is de kans op dubbele belastingheffing volgens Dijkstra reëel. Dat komt omdat landen verschillend naar eigendom kijken. ,,Het ene land heft belasting op basis van de plaats waar de erflater woont, de ander op basis van de plaats waar de erfgenaam woont. Hierdoor kan het gebeuren dat je twee keer erfbelasting, soms tot boven de 100% betaalt, over een vakantiewoning.

Voorstel

Dijkstra is niet pertinent tegen dubbele belastingheffing. Hij vindt dat vooral gekeken moet worden naar hoe hoog de gecombineerde belastingen samen zijn. ,,2 keer 10 procent is niet erg, maar als je 30 en 40 procent bij elkaar optelt gaat het mis. En de regels moeten consequent toegepast worden.”

Dijkstra sluit zijn proefschrift af met een voorstel om de belastingwetgeving te versimpelen. Of daar ook wat mee gebeurt? Veel illusies heeft hij niet. Belastingstelselherzieningen liggen ultragevoelig en door het versnipperde politieke landschap is vaak een compromis nodig om wetswijzigingen door te voeren, weet de Barnevelder. ,,Ik heb een paar punten aangestipt die volgens mij écht gerepareerd moeten worden. Die kunnen ze eruit pikken. En verder hoop ik dat op de lange termijn een aantal concepten wordt overgenomen.”

Promotie

Op 6 juli staat de Barnevelder in rokkostuum in de Nijmeegse Academiezaal voor de verdediging van zijn onderzoek. Een moment waar hij naar uitkijkt. Met de promotie komt er voor Dijkstra een einde aan een intensieve periode. De Barnevelder deed zijn onderzoek naast zijn werkzaamheden bij Visser & Visser en The Watermill Tax Consultants in Dubai. ,,Dat was best een worsteling. Dossiers van klanten vragen altijd nú aandacht en ik wilde niet dat ze zouden lijden onder mijn onderzoek. Dat betekende dat mijn vrije tijd er dus regelmatig bij inschoot en ik ook minder bij netwerkbijeenkomsten en recepties kon zijn. Tegelijkertijd ben ik blij dat ik het op deze manier gedaan heb. Als wetenschapper heb je er baat bij dat je midden in de praktijk staat en omgekeerd kan je bedrijven met je ervaringen uit de academische wereld nog beter adviseren.”

CV Chris Dijkstra

2013 - heden

Managing director bij The Watermill Consultants in Dubai

2003 - heden

Partner en belastingadviseur bij Visser & Visser Accountants-Belastingadviseurs

2007 - heden

Docent Belastingrecht (Radboud Universiteit Nijmegen)

2001 - 2006

Docent Belastingrecht (Universiteit van Tilburg)

1989 - 2003

Belastingadviseur en later partner bij verschillende belastingadvieskantoren