Henk van Esch leek bijna vergroeid met de Koninklijke BDU, maar maakt op zijn 60e nog een verrassende carrièreswitch. Business in Barneveld sprak met deze ondernemende Barnevelder die tegen wil en dank expert werd in reorganisaties en slechtnieuwsgesprekken. Wat kan je van hem leren in crisistijd?

“Jarenlang ging het de BDU voor de wind. We moesten hard werken, maar zagen daar ook het resultaat van. We groeiden en dan gaat het leiden van een bedrijf bijna vanzelf. Dat veranderde in 2009 met de financiële crisis. We moesten flink wat impopulaire beslissingen nemen. We namen gedwongen afscheid van mensen, de kantine ging dicht, de gratis abonnementen van oud-medewerkers werden stopgezet. Ondertussen werkten we ook aan een meerjarenplan om de BDU klaar te stomen voor de toekomst. En toen kwam de dubbeldip in 2012. De omzet kelderde, terwijl we wel net een grote investering hadden gedaan in een nieuwe pers. We hebben toen ons meerjarenplan enigszins aangepast en versneld uitgevoerd, om de BDU overeind te houden.”

Energie en nieuwe kansen
“Als directeur moet je in zo’n periode steeds voorop lopen. Medewerkers motiveren, de moed erin houden. Dat is pittig. Want je ziet dat mensen keihard werken, en moet toch zeggen: er is nog meer nodig. Ik merkte bij mezelf dat dat me na acht jaar meer energie kostte dan dat het opleverde. Ik had de tijd kunnen uitzitten, maar dat zou niet goed zijn voor mezelf en voor de BDU. De BDU is een prachtig bedrijf en juist daarom vind ik dat er iemand op de directiestoel moest zitten die zichzelf 100% kan geven. Iemand die het bedrijf kan helpen om eerst deze bijzonder heftige coronacrisis door te komen en daarna de BDU meeneemt in de volgende transitie, de zoektocht naar een nieuw verdienmodel in het digitale tijdperk. Met Heiko Imelman had de BDU zo’n opvolger in huis. Daarom heb ik begin dit jaar aangegeven dat ik het stokje wilde overdragen. Ik had nog geen concreet plan voor daarna. En toen kwam ineens de vraag of ik directeur wilde worden van Janssen/Pers Rotatiedruk. Ik voel me bevoorrecht om op mijn 60e nog zo’n kans te krijgen. Naar een ander bedrijf, in een andere plaats met een andere auto; dat idee geeft me weer volop nieuwe energie.”

Geluk en maakbaarheid
“Wat ik door de jaren heen bij de BDU geleerd heb? Dat je met hard en slim werken heel ver komt, maar dat je ook geluk nodig hebt. Ik zal je een voorbeeld geven. Wij wisten dat grote uitgevers als De Persgroep en De Telegraaf op termijn het drukken van kranten zouden gaan uitbesteden. Daar hadden we op geanticipeerd door in 2012 die pers aan te schaffen. Dat is nog altijd de laatste nieuwe krantenpers van Nederland. Zo’n pers kost een rib uit je lijf. Die investering was nodig voor de continuïteit van de BDU, daar waren we van overtuigd. Maar dan moeten die uitgevers nog wel besluiten om daadwerkelijk het drukken op afstand te zetten. Je kunt nog zoveel strategische plannen maken, maar daar heb je geen invloed op. Uiteindelijk gebeurde dat. Precies op tijd kan ik wel zeggen. Als het een of twee jaar langer had geduurd, weet ik niet of de BDU er nog geweest was. Iedereen klopte ons toen op de schouders. Wat een visie en inzicht! Terwijl als het allemaal iets langer had geduurd, ik de grootste eikel van de wereld was geweest. Succes is minder maakbaar dan we vaak denken en je moet je eigen inbreng daarin niet overschatten. Iets meer nederigheid is soms op zijn plaats. Of zoals John Lennon al zong: Life is what happens to you, while you're busy making other plans.”

Gezond en gedisciplineerd
“Als je bedrijf door moeilijke tijden gaat, doet dat een groot beroep op jou als leider. Ik keek soms ‘s ochtends naar donkerrode cijfers en moest dan ‘s middags medewerkers toespreken. Dan moet je echt schakelen. Wat mij hielp is om niet de hele dag te willen pieken. Je eerste neiging is misschien om nog harder te werken in uitdagende tijden. Maar wordt je bedrijf daar echt beter van? Ik heb geleerd dat je beter je momenten kunt kiezen waarop je er moet staan. En dat je daarvoor ruimte in bijvoorbeeld je agenda creëert om je daarop voor te bereiden. Blijf de tijd nemen om energie op te doen. Ga er even tussenuit op een werkdag, maak een wandeling. En zorg dat je gezond en gedisciplineerd leeft. Ga op tijd slapen. Daar heb je echt profijt van. Ik merkte bij mezelf dat ik vaak ‘s avonds veel zorgen in mijn hoofd had. De volgende dag zag de wereld er vaak heel anders uit. Je hoeft niet alle problemen in één dag op te lossen. Ook relativeren hielp mij. Ja, je staat voor hele grote uitdagingen. Maar je bent nog gezond, er zijn nog mensen om je heen die van je houden, je hebt nog een dak boven je hoofd. Zeker als je in een reorganisatie of lastige periode zit kan je een soort tunnelvisie krijgen.”

Moeilijke besluiten en slecht nieuws
Lastige zakelijke beslissingen hebben één ding gemeen: je doet het nooit goed voor iedereen. Ik weet nog dat we voor het eerst reorganiseerden. We hadden ervoor gekozen om mensen voor wie er geen plek meer was direct vrij te stellen van werk. Dat was onmenselijk, kregen we te horen. Dus pakten we het de volgende reorganisatie anders aan. Die kondigden we ruim van tevoren aan, zodat medewerkers zich konden voorbereiden. Toen kregen we als commentaar dat we iedereen te lang in spanning lieten. Waar het op neerkomt is dat er geen goede manier is om slecht nieuws te brengen. Hooguit een minst slechte. Wat ik wel weet, is dat je er niet omheen moet draaien als je afscheid van iemand moet nemen. Breng het slechte nieuws direct en op de man af. Leg uit dat het een zakelijke beslissing is, dat het niets met de persoon te maken heeft. En verwacht vervolgens geen begrip. Een deel van de mensen reageert boos of verdrietig. Dat is ook logisch. Ze hebben een gezin om te onderhouden, een hypotheek te betalen. Maar wat bovenal lastig is, is dat zoiets voor je wordt besloten. Je hebt er zelf geen stem in en dat doet het meest pijn. Het is belangrijk om ruimte te geven aan die emotie. Natuurlijk is de eerste reorganisatie lastiger dan de vijfde. Maar makkelijk wordt het nooit. Je kijkt in de ogen van mensen die hun zekerheid zien wegvallen, zonder dat jij daar een oplossing voor kunt bieden. Ik hoop oprecht dat ik daar de rest van mijn werkzame leven van verschoond blijf.”

Van Esch’ loopbaan
Henk van Esch begon in de jaren zeventig als hulpje in de drukkerij van de BDU. Hij was toen 17 jaar oud. Door de jaren heen groeide hij door. Eerst tot voorman en systeembeheerder, later tot bedrijfsleider, directeur van de drukkerij en uiteindelijk algemeen directeur van de gehele BDU. Hij was in die periode ook enkele jaren bestuurslid van de BIK. Begin dit jaar kondigde Van Esch zijn afscheid bij de BDU aan. Vanaf april is hij directeur van Janssen/Pers Rotatiedruk in Gennep, vlakbij Nijmegen. Janssen/Pers Rotatiedruk is onderdeel van Koninklijke drukkerij Em. de Jong, één van de grootste drukkerijen van Nederland.